بلوغ دوره ای در زندگی است که کودک دچار تغییرات جسمی شده و بدن او بالاخره به بدن یک بزرگسال تبدیل می شود که قادر به تولیدمثل است.

بلوغ با سیگنال های هورمونی از مغز به تخمدان ها و بیضه ها تحریک می شود. تخمدان ها (در دخترها) و بیضه ها (در پسرها) باتولید انواع و اقسام هورمون هایی که رشد، عملکرد و تغییر را در قسمت های مختلف بدن مثل اندام تناسلی، سینه ها، پوست، عضلات، استخوان ها، مو و مغز، تحریک می کند، به این سیگنال های هورمونی از مغز واکنش می دهند.

در نیمه اول بلوغ، رشد بسیار تند صورت می گیرد و وقتی بلوغ به اتمام رسید، رشد قطع می شود. قبل از بلوغ دخترها و پسرها فقط در داشتن اندام جنسی متفاوت با هم فرق می کنند.

در طول بلوغ تفاوت های مختلف دیگری بین این دو جنسیت پدیدار می شود مثل اندازه و سایز بدن، شکل بدن، تغییر ترکیب و عملکرد در بسیاری سیستم ها و ساختارهای بدن. به این تفاوت های آشکار، ویژگی های ثانویه جنسی اطلاق می شود.

بلوغ همچنین شامل تغییرات روانی و اجتماعی از کودکی به بزرگسالی می شود. در این مقاله تمرکز ما بیشتر روی جنبه های فیزیکی بلوغ خواهد بود نه جنبه های روانی و اجتماعی آن.

عوامل مختلفی می تواند در زمان شروع بلوغ در کودکان تاثیرگذار باشد، حتی استرس. در یک تحقیق مشخص شد که استرس، مثل استرس هایی که با جدایی والدین برای کودک ایجاد می شود، بلوغ را به تعجیل می اندازد.

در یک تحقیق که توسط آکادمی پزشکی کودکان در امریکا انجام گرفت، مشخص شد که امروزه پسرهای امریکایی بین شش ماه تا دو سال زودتر از چند دهه قبل به بلوغ می رسند. دکترها پیش تر اعلام کرده بودند که سن بلوغ دخترها هم جلوتر افتاده است. ولی چه تفاوتی بین بلوغ دخترها و پسرها وجود دارد؟

– بلوغ در دخترها یک تا دو سال زودتر از پسرها آغاز می شود.

– به طور کلی دخترها دوران بلوغ خود را زودتر از پسرها تمام می کنند.

– دخترها معمولاً حدود ۴ سال بعد از نمایان شدن تغییرات فیزیکی بلوغ، به قد و بلوغ تولیدمثلی می رسند.

– پسرها تا شش سال بعد از اولین نمودهای بلوغ به رشد ادامه می دهند.

– بلوغ دخترها معمولاً بین ۹ تا ۱۴ سالگی اتفاق می افتد.

– بلوغ پسرها معمولاً بین ۱۰ تا ۱۷ سالگی به طول می انجامد. متخصصین می گویند احتمالاً بخاطر طولانی تر بودن دوران بلوغ در پسرها است که آنها بلندقدتر از دخترها هستند.

– تستوسترون و آندروژن دو استیروئید جنسی مردانه هستند. تستوسترون همه تغییرات مردانه مثل کلفت تر شدن صدا، موهای صورت و رشد عضلات را باعث می شود. استرادیول هم در رشد مردانه تأثیرگذار اتس ولی بیشتر در رشد خانم ها مؤثر است.

– استروژن و استرادیول دو هورمون اصلی هستند که رشد را در خانم ها تحریک می کنند. استرادیول رشد رحم و سینه ها را تحریک می کند. سطح استرادیول در دخترها زودتر از پسرها بالا می رود و در خانم ها به سطح بالاتری می رسد. تستوسترون هم در رشد خانم ها مؤثر است ولی به درجاتی بسیار کمتر نسبت به آقایان.

در طول بلوغ دخترها چه اتفاقی می افتد؟

پوست:
با رشد غدد عرق و چربی در دخترها، پوست آنها چرب تر شده و بیشتر عرق خواهند کرد. خیلی مهم است که درمورد نظافت روزانه و منظم و استفاده از دئودورانت و اسپری در طول این دوران به آنها آموزش داده شود. جوش زدن هم اتفاقی عادی در طول این دوران است.

اندازه و شکل بدن:
بدن دخترها در طول دوران بلوغ تغییر می کند. لگن آنها پهن تر شده و کمرشان باریک تر می شود. زیر شکم و باسنشان چربی می آورد. دخترها نباید نگران این چربی اضافه باشند زیرا اینها بخشی عادی از رشد زنانه است و به این معنی نیست که چاق شده اند. دست ها و پاهایشان معمولاً سریعتر از قسمت های دیگر بدن رشد می کند.

احساسات:
احساسات و عواطف دخترها در این دوران بخصوص نزدیک به زمان عادت ماهیانه شان تغییر می کند. این تغییرات احساسی که ممکن است شامل آسیب پذیری و زودرنجی هم شود، معمولاً بخاطر نوسان سطح هورمون ها است که در طول عادت ماهیانه اتفاق می افتد. اگر دختری احساس می کند که این تغییرات احساسی بسیار شدید هستند، باید به دکتر مراجعه کند زیرا ممکن است دچار سندرم پیش از قاعدگی (PMS) باشد.

متخصصین می توانند با تجویز دارو یا ارائه توصیه هایی برای تغییر سبک زندگی به او کمک کنند. تغییرات احساسی معمولاً با ورزش منظم بهتر می شود. اگر دختر بتواند با مادر خود یا یک خواهر بزرگتر یا زنی دیگر درمورد تغییرات فیزیکی و احساسی خود صحبت کند، بسیار برایش مفید خواهد بود.

در طول بلوغ پسرها چه اتفاقی می افتد؟

تغییر در صدا:
با بزرگتر شدن حنجره و عضلات یا تارهای صورتی، صدای پسرها گرفته تر و خش دار می شود. این مسئله کاملاً طبیعی است.

پوست:
پوست پسرها در طول بلوغ چرب تر می شود. همچنین بیشتر عرق می کنند. در طول این دوران غدد چربی و عرق در آنها در حال رشد است. خیلی خوب است که درمورد تمیز نگه داشتن پوست و نظافت منظم و استفاده از اسپری و دئودورانت به آنها آموزش داده شود. همچنین ممکن است جوش های پوستی بزنند.

سایز بدن:
در طول بلوغ پسرها جهش رشد صورت می گیرد. این رشد یک تا دو سال بعد از شروع بلوغ در بالاترین حد خود می رسد. دست ها و پاها سریعتر از بقیه قسمت های بدن رشد می کند و کشیده می شود. در طول این دوران احساس می کنند بدترکیب شده اند. سطح کلی چربی بدنشان به نسبت حجم عضلاتشان کاهش می یابد.

احساسات:
پسرها ممکن است دچار تغییرات روحیه شوند؛ یک لحظه می خندند و بعد می بینید یکدفعه گریه می کنند. پسرها همچنین دچار احساسات شدید عصبانیت می شوند. دلیل آن تا قسمتی بالا رفتن سطح هورمون ها در بدن و همچنین جنبه روانی کنار آمدن با همه تغییراتی است که در بدن در حال انجام است.

اگر پسرها بتوانند با یکی از اعضای خانواده یا یک دوست خوب حرف بزنند، بسیار برایشان مفید خواهد بود. در یک تحقیق امریکایی مشخص شد که تغییرات روحیه در نوجوانان با تغییرات بیولوژیکی در مغر نوجوانان توجیه می شود.