مهندسی معدن

پیشینه و معرفی رشته

رشته مهندسی معدن یکی از قدیمی‌ترین رشته‌های مهندسی در دنیا است که سابقه آکادمیک آن به دوران انقلاب صنعتی انگلستان برمی‌گردد. محصلان این رشته باید در دروس ریاضی و فیزیک و علوم پایه از دانش خوبی برخوردار باشند. به‌ علت عملیات میدانی گاها وسیع در این رشته، دانش‌پذیران آن باید نیرو و توان کافی برای چنین مواردی را داشته باشند.

مهندسی معدن و صنعت معدنکاری به عنوان یک صنعت بالادستی محسوب می‌شود که تامین کننده نیاز اصلی و عمده تمدن بشر از دیرباز تا امروز به مواد و مصالحی بوده که مواد مصرفی سایر صنایع به حساب می‌آیند؛ موادی از قبیل مس، سرب، روی، طلا، سنگ‌های ساختمانی و غیره. امروزه با گسترش تکنولوژی و صنعت، نیاز به مواد استراتژیک معدنی بیشتر و بیشتر می‌شود همچنین برای تامین پایدار مصالح معدنی به عنوان مواد اولیه صنایع پایین دست، نیاز به طراحی معادن بزرگتر و عمیق‌تر است که با بزرگتر شدن معادن پیچیدگی‌های مهندسی و طراحی آن‌ها نیز افزایش می‌یابد. برای اینکه یک ذخیره در دل زمین بتواند به یک معدن قابل استخراج تبدیل شود، مسیر زیادی را باید طی کند. بطور بسیار خلاصه، اولین قدم بر عهده مهندسین معدن، گرایش اکتشاف است که با بهره گیری از دانش تخصصی خود مناطق مستعدی را که دارای پتانسیل برای استخراج هستند را شناسایی می‌کنند؛ این بخش از مهندسی معدن نیاز به عملیات میدانی دارد.

پس از مطالعات امکان‌سنجی و اقتصادی در صورتی که منطقه شناسایی شده پتانسیل لازم را داشته باشد امکان استخراج آن فراهم می‌شود. برای استخراج ماده معدنی مهندسین معدن با گرایش استخراج اقدام به طراحی معدن می‌کنند و همواره باید بتوانند بین طراحی ایمن و پایدار از یک طرف و بحث اقتصادی از طرف دیگر یک تعادل بهینه ایجاد بکنند که یکی از حساس‌ترین وظایف مهندسین طراح همین موضوع است. ماده معدنی پس از استخراج وارد کارخانه فرآوری می‌گردد تا عیار و خلوص آن افزایش یابد. طراحی کارخانه فرآوری و سیستم‌های خردایش برعهده مهندسین معدن، گرایش فرآوری مواد معدنی است.

مهندسین معدن در تمام مراحل عمر یک معدن، همواره با چالش‌های فنی و مهندسی از یک طرف و چالش مباحث اقتصادی از طرف دیگر روبه‌رو هستند. این رشته مهندسی بدلیل شرایط کاری سخت و چالش‌های متعدد دیگر، برای کسانی مناسب‌تر است که دارای روحیه تسلیم ناپذیری و حوصله و پشتکار در مقابل مشکلات محیط طبیعی و مسائل مهندسی هستند.

چشم انداز رشته

شاید در ابتدا بنظر بیاید یک مهندس معدن تمامی فعالیت های خود را بر روی محدوده های زمین شناسی انجام می دهد و تنها فعالیت وی قرار گرفتن در مناطق سخت بیابانی و آب و هوایی باشد! اما این تصور اشتباه است. گرایش های مهندسی معدن برای کارشناسی شامل چهار گرایش اکتشاف، استخراج، مکانیک سنگ و فرآوری میباشد. در بخش اکتشاف، توانایی های یک فرد هم می تواند بر روی قسمت عملیات صحرایی متمرکز شود، هم می تواند بر روی فعالیت های آماری و قسمت ارزیابی ذخایر توسط نرم افزارهای مربوطه مورد استفاده قرار گیرد. در گرایش استخراج یک فرد باید محاسبات ریاضی بسیار قوی به همراه تحلیل های مناسب سه بعدی از زمین داشته باشد. گرایش مکانیک سنگ در رابطه با ایجاد فضا های سنگی چه در محیط معدن چه خارج از محیط معدنی مانند تونل سازی و سد سازی، است. گرایش فرآوری بیشتر شامل فعالیت های آزمایشگاهی است که می تواند زمینه ای مناسب برای فعالیت بانوان باشد. همچنین در کارشناسی ارشد گرایش هایی مانند اکتشاف نفت، محیط زیست و اقتصاد معدن قرار دارند که می تواند مورد توجه علاقه مندان قرار گیرد. در نتیجه یک فرد می تواند با توجه به شناختی که از خود دارد گرایش و آینده شغلی مورد نظر خود را انتخاب کند.

دروس و واحدهای درسی

دروس دروه لیسانس:

زمین شناسی عمومی - استاتیک - برنامه نویسی کامپیوتر - کانی شناسی توصیفی - کانی شناسی نوری و فرآیند - سنگ شناسی - زمین شناسی ساختاری - بازدید زمین و معدن - مقاومت مصالح - زمین شناسی اقتصادی - کارتوگرافی - مبانی مکانیک سنگ - مبانی اکتشاف مواد معدنی - مبانی کانه آرائی - مبانی استخراج مواد معدنی - مکانیک سیالات - ترمودینامیک - دینامیک - چالزنی و آتشباری - ترابری در معدن - عملیات نقشه برداری - حفر چاه و تونل - الکتروتکنیک - اصول اکتشاف و ارزیابی ذخایر - روش های استخراج روباز - پمپ ها - نگهداری در معادن - تهویه و ایمنی - اقتصاد معدنی - کاربرد کامپیوتر در معادن - متالورژی عمومی - آبهای زیرزمینی - مصالح ساختمانی - راه و ساختمان - سنگ های تزئینی و نما - زمین شناسی ایران - زلزله شناسی مهندسی - روش های تجزیه مواد معدنی