مهندسی پزشکی

پیشینه و معرفی رشته

رشته مهندسی پزشکی (Biomedical Engineering)، همانطور که از نام آن پیداست، در حقیقت برای ایجاد یک پل بین رشته‌های مهندسی (به طور خاص الکترونیک، مکانیک، کامپیوتر و مواد) و رشته‌های پزشکی ایجاد شده است. اگر به کاربرد دانش فنی و مهندسی و تکنولوژی در حوزه‌های مربوط به سلامت و تشخیص و درمان بیماری‌ها علاقه‌مند هستید، این رشته می‌تواند جوابگوی علایق شما باشد. مهندسان پزشکی، با هدف بهبود کیفیت و کارآیی مراقبت از بیمار، راه‌حل‌هایی را برای مشکلات درمانی و پزشکی، تجزیه و تحلیل و طراحی می‌کنند. این راه‌حل‌ها غالباً در قالب یک سخت‌افزار یا نرم‌افزار و یا ترکیبی از این دو ارائه می‌شوند.

متخصصان مهندسی پزشکی می‌توانند موارد زیر را انجام دهند:

طراحی سیستم‌ها و محصولاتی مانند اندام‌های مصنوعی داخلی و خارجی که جایگزین اعضای از دست رفته یا ناقص بدن می‌شوند.
طراحی و ساخت دستگاه‌های تشخیص مشکلات پزشکی و بیماری‌ها
نصب، تنظیم، نگهداری، تعمیر یا پشتیبانی فنی تجهیزات پزشکی
آموزش کاربری تجهیزات پزشکی به کادر پزشکی و درمانی
کار و تحقیق در جنبه‌های فنی و مهندسی مربوط به سیستم های بیولوژیکی انسان‌ها و حیوانات در کنار دانشمندان علوم دیگر و پزشکان
متخصصان رشته مهندسی پزشکی، مدارهای الکترونیکی طراحی می‌کنند، نرم‌افزار برای اجرا در تجهیزات پزشکی تولید می‌کنند یا شبیه‌سازی کامپیوتری را برای آزمایش داروها، اعضای مصنوعی جدید یا سیستم‌های تصویربرداری پزشکی انجام می‌دهند و تجهیزات ورزشی و توانبخشی را طراحی می‌کنند. آن‌ها همچنین پروتزها و اعضای مصنوعی بدن مانند مفصل ران و زانو را طراحی و تولید می‌کنند. در بعضی موارد، این افراد مواد مورد نیاز برای ساخت اعضای مصنوعی را توسعه می‌دهند. امروزه افراد در تلاش یافتن راهی برای استفاده کمتر از مواد خارجی و مصنوعی در بدن هستند. مهندسان پزشکی با تحقیق و پژوهش در علم بافت و مواد، سعی می‌کنند با استفاده از سلول‌ها و بافت بدن افراد، عضو جدید یا بخشی از یک عضو را توسعه دهند. این روش در آینده نزدیک جایگزین جراحی پیوند کلیه، قلب و اعضای دیگری خواهد شد که از فردی به فرد دیگر انجام می‌شود.

افراد علاقه‌مند به تحصیل و کار در رشته مهندسی پزشکی باید دارای ویژگی‌های زیر باشند:

مهارت‌های تحلیلی: مهندسان پزشکی باید قادر به تحلیل نیازهای بیماران و مشتریان برای طراحی راه‌حل‌های مناسب باشند.
مهارت‌های کار تیمی: مهندسان پزشکی اغلب در تیم‌ها کار می‌کنند. آن‌ها اطلاعات را از بیماران، درمان‌گران، پزشکان و متخصصان جمع آوری کرده و با تیمی از مهندسان رشته‌های مرتبط کار می‌کنند. آن‌ها باید قادر به پیاده‌سازی ایده‌های دیگران و همکاری در پروژه‌های مشترک باشند.
مهارت‌های ریاضی و آماری: مهندسان پزشکی از تحلیل‌های آماری و موضوعات پیشرفته در ریاضیات برای تجزیه و تحلیل، طراحی و عیب‌یابی در کار خود استفاده می‌کنند.
مهارت‌های حل مسئله: مهندسان پزشکی معمولاً با مشکلاتی در نرم افزارها، تجهیزات یا سیستم‌های بیولوژیکی پیچیده مواجه هستند که باید قادر به حل آن‌ها باشند.

چشم انداز رشته

متخصصین و فارغ التحصیلان رشته مهندسی پزشکی، با توجه به سطح مهارت و تجربه خود، می‌توانند در گستره وسیعی از موضوعات مختلف فنی و مهندسی مشغول به کار شوند. به طور کلی می‌توان مشاغل مخصوص رشته مهندسی پزشکی را به سه گروه عمده، تقسیم‌بندی کرد که در ادامه به آن‌ها پرداخته‌ایم.

متخصص تجهیزات پزشکی بیمارستان: مدیریت، تعمیر و نگهداری و خرید تجهیزات پزشکی بیمارستان‌ها بر عهده متخصصین تجهیزات پزشکی است. علاوه بر این، معمولاً آموزش نحوه استفاده از تجهیزات پزشکی به کادر درمانی بیمارستان نیز به عهده متخصص تجهیزات پزشکی قرار دارد. در حال حاضر در هر بیمارستان، وجود حداقل یک متخصص تجهیزات پزشکی، جزء الزامات قانونی به حساب می‌آید.

شرکت‌های تخصصی تجهیزات پزشکی: شرکت‌های دانش بنیان که به طراحی و تولید تجهیزات پزشکی مشغول هستند و شرکت‌های بازرگانی، نمایندگی‌های فروش و خدمات پس از فروش تجهیزات پزشکی وارداتی و شرکت‌های طراحی ایمپلنت‌های کاشتنی در بدن، از دیگر موقعیت‌های شغلی متخصصین رشته مهندسی پزشکی محسوب می‌شوند. در این شرکت‌ها طیف گسترده‌ای از موقعیت‌های کاری وجود دارد. واحدهای تحقیق و توسعه، واحدهای تولید و خدمات و بخش‌های مدیریتی آن‌ها از جمله این موقعیت‌ها هستند.

حوزه‌های کاری مرتبط: فارغ‌التحصیلان رشته مهندسی پزشکی، می‌توانند در حوزه‌های کاری مرتبط با برق و الکترونیک، کامپیوتر و مکانیک نیز مشغول به کار شوند.

دروس و واحدهای درسی

مهم‌ترین دروس دانشگاهی در هر یک از گرایش‌های مختلف رشته مهندسی پزشکی عبارت هستند از:

بیوالکتریک

(+) آناتومی
(+) فیزیولوژی
(+) مدار های الکتریکی 1
(+) مدارهای الکتریکی 2
(+) الکترونیک 1
(+) الکترونیک 2
(+) تجزیه و تحلیل سیستم‌ها
(+) ریاضیات مهندسی
(+) آمار حیاتی‌ و احتمالات‌
اصول سیستم‌های رادیولوژی و رادیوتراپی
(+) مخابرات
(+) برنامه‌نویسی کامپیوتر
(+) مقدمه‌ای‌ بر مهندسی‌ پزشکی‌
بیومکانیک

(+) آناتومی
(+) فیزیولوژی
استاتیک
(+) مقاومت مصالح
(+) ریاضیات مهندسی
دینامیک در مهندسی پزشکی
(+) ترمودینامیک در مهندسی پزشکی
(+) مبانی بیومکانیک
بیومتریال

(+) آناتومی
(+) فیزیولوژی
استاتیک و (+) مقاومت مصالح
(+) بیوشیمی
(+) مبانی علوم و تکنولوژی پلیمرها
(+) هیستولوژی و پاتولوژی
(+) مقدمه‌ای بر بیولوژی سلولی ملکولی
(+) تجهیزات عمومی بیمارستان‌ها و کلینیک‌های درمانی
(+) مبانی زیست سازگاری
مهندسی بافت
(+) شیمی ۱ و شیمی ۲