مهندسی شیمی
پیشینه و معرفی رشته
مهندسی شیمی یکی از رشته‌های جدیداً پدیدار شده است که تلفیقی از رشته‌های مختلف و در واقع یک رشته بین رشته‌ای تلقی می‌شود. این رشته در ابتدا الهام گرفته و جدا شده از رشته مهندسی مکانیک بوده است و از همین‌رو بیشتر دروس گذرانده شده در مقطع کارشناسی، با گرایش سیالات رشته مکانیک تشابه دارند. با این‌حال برخی دروس کاملاً تخصصی و منحصر به فرد برای این رشته تعریف شده‌اند که در ادامه به آن‌ها پرداخته خواهد شد.
گفتنی است که هرچند هنوز در میان حتی تحصیل کردگان دانشگاهی، این رشته به خوبی شناخته نشده، اما با این وجود روز به روز بر وسعت و تنوع گرایشات مقاطع تحصیلی بالاتر آن افزوده می‌شود. مهندسی شیمی در ابتدا با تمرکز بر صنعت و اقتصاد پدیدار شد؛ سپس با گسترش علوم و فناوری و نیاز به رشته‌ای که پوشش دهنده چندین رشته به صورت همزمان باشد، بسط و گسترش یافت تا بتواند نیاز صنایع و کسب و کارها را در جایی که به صورت همزمان به چند متخصص مهندس مکانیک، شیمیست حتی مدیر و اقتصاد‌دان نیاز است، پاسخ دهد.
همچون سایر رشته‌های مهندسی، رشته مهندسی شیمی نیازمند ذهنی خلاق و فعال برای طراحی، محاسبات و پیاده‌سازی عملیات پیچیده صنعتی است. بر خلاف رشته‌های آزمایشگاه محوری مانند گرایش‌های مختلف رشته شیمی، این رشته به خصوص در مقطع لیسانس و گاهاً بالاتر نیازی به آزمایشگاه نداشته و تنها در مقطع کارشناسی تعدادی دروس آزمایشگاهی مشترک و محدود جهت آشنایی برگزار می‌شود. با این‌حال برخی گرایش‌ها مانند گرایش کاتالیست، ترموسینتیک، داروسازی، بیوتکنولوژی و از این قبیل، معمولاً برای انجام پایان‌نامه نیازمند کار آزمایشگاهی هستند. سایر گرایش‌های مقطع تحصیلی ارشد و دکتری ممکن است هیچ گاه سروکاری با آزمایشگاه نداشته باشند و در عوض مشغول برنامه‌نویسی و شبیه‌سازی کامپیوتری شوند؛ در میان معمول‌ترین این رشته‌گرایش‌ها می‌توان از گرایش‌های شبیه‌سازی، کنترل، بهینه‌سازی، برخی گرایش‌های جداسازی، پدیده‌های انتقال و حتی ترمودینامیک نام برد.
با توجه به مطالب گفته شده، مشخص است که افرادی صاحب ذوق و علاقه‌مند به فعالیت در حوزه‌های مواد شیمیایی، نفت و گاز، پلیمر، صنایع غذایی، طراحی و ساخت کاتالیست‌های پرمصرف صنعت، صنایع آبکاری، حفاظت خوردگی، استخراج فلزات با ارزش و بازیافت انواع فلزات گران‌بها و کمیاب و موارد متعدد از این قبیل می‌توانند به مهندسی شیمی ورود پیدا کنند و بعد از کسب دانش و مهارت لازم، در یکی از زمینه‌هایی که مورد اشاره قرار گرفت مشغول شوند.
چشم انداز رشته
بازار کار رشته مهندسی شیمی با توجه به تنوع محصولات و صنایع مختلف متفاوت است. در برخی صنایع همچون نفت و گاز، پالایشگاه‌ها، صنایع پلیمری، صنایع معدنی و آبکاری و خوردگی فرصت‌های شغلی بیشتر هستند و در برخی صنایع دیگر مانند داروسازی، بیوتکنولوژی و رنگ و رزین هنوز بازار به بلوغ لازم نرسیده و فرصت‌های شغلی کمتر هستند. با این‌حال، راه‌اندازی کسب و کار بهترین گزینه برای یک مهندس شیمی به حساب می‌آید که بعد از شناخت کافی و کسب دانش و مهارت لازم، جذب سرمایه و با گردهم‌آیی همکاران متخصص و متعهد و همچنین درک صحیح از بازار و سیاست‌های جامعه، امکان‌پذیر است.
صنایع نفت و گاز عمدتاً در جنوب واقع شده‌اند، اما سایر صنایع اعم از مواد شیمیایی، پلیمری، لاستیک، معدن سیمان و از این قبیل در سایر مناطق کشور نیز پراکنده‌اند. با این تفاسیر، می‌توان به وسیله درک نیاز‌های منطقه‌ای و با سرمایه‌ای نه چندان زیاد، اقدام به راه‌اندازی کسب و کار کرد.
برای ورود به بازار کار، علاوه بر آشنایی با مهارت‌های تخصصی رشته مورد نظر باید با سایر مهارت‌های فردی هم آشنایی داشته باشید. در حقیقت، این مهارت‌های فردی هستند که یک شخص را از میان رقبا متمایز می‌کنند و سبب موفقیت او در زمینه‌ها و موقعیت‌های شغلی می‌شوند. چنین مهارت‌هایی سبب تعامل بهتر فرد در سازمان و محیط‌های کاری خواهد شد و به طور معمول با نام «مهارت‌های نرم» از آن نام می‌برند. در داخل کشور برای اکثر رشته گرایش‌های نام برده در بالا، امکان ادامه تحصیل در مقطع دکتری وجود دارد و به لحاظ علمی اغلب دانشگاه‌های مادر مانند دانشگاه تهران، شریف، امیرکبیر، تربیت مدرس، علم و صنعت، صنعتی اصفهان و شیراز از اغلب گرایش‌های مهندسی شیمی پشتیبانی می‌کنند. با این‌حال بایستی قبل از انتخاب رشته نسبت به امکانات آموزشی شامل اساتید، آزمایشگاه‌ها و سیستم‌های کامپیوتری پیشرفته و همچنین امکانات رفاهی دانشگاه‌ها دقت کرد، چراکه برخی دانشگاه‌ها نسبت به گروهی دیگر در رشته گرایش‌هایی خاص از برتری‌های علمی و رفاهی برخور دارند.
دروس و واحدهای درسی
مهم‌ترین دروس دانشگاهی رشته مهندسی شیمی عبارت هستند از:
(+) آشنایی با مهندسی شیمی
(+) موازنه جرم و انرژی
(+) مکانیک سیالات 1 و 2
(+) انتقال حرارت 1 و 2
(+) انتقال جرم
(+) عملیات واحد صنعتی 1 و 2
(+) فیلم آموزش عملیات واحد ۱
(+) فیلم آموزش عملیات واحد ۲ + حل نمونه سؤالات کنکور ارش
آشنایی با فرآیندهای پلیمریزاسیون
(+) آشنایی با فرآیندهای فرآوری گاز
آشنایی با فرآیندهای پتروشیمی
(+) کنترل فرآیندهای 1 و 2
(+) ترمودینامیک 1
(+) ترمودینامیک 2
(+) محاسبات عددی
(+) ریاضیات پیشرفته مهندسی
(+) معادلات دیفرانسیل
آزمایشگاه شیمی عمومی
آزمایشگاه شیمی تجزیه
(+) فیلم آموزش شیمی تجزیه ۱
(+) فیلم آموزش شیمی تجزیه ۲
(+) آموزش مقدماتی شیمی تجزیه دستگاهی
آزمایشگاه شیمی آلی
آزمایشگاه عملیات واحد صنعتی
آزمایشگاه فیزیک الکتریسیته
(+) شیمی عمومی 1 و 2
(+) شیمی فیزیک
شیمی آلی
(+) فیلم آموزش شیمی آلی ۱
(+) فیلم آموزش شیمی آلی ۲
(+) فیلم آموزش شیمی آلی ۳
(+) فیلم آموزش شیمی آلی فلزی
(+) فیلم آموزش مبانی سنتز در شیمی آلی
(+) فیلم آموزش کاربرد طیف سنجی در شیمی آلی
(+) خوردگی
