چهل حدیث در مورد نیکی به پدر ومادر

چهل حدیث

1. بزرگترین واجب قال امیر المؤمنین علی(ع) : "بر الوالدین اکبر فریضة." امیر المؤمنین علی(ع) فرمود:بزرگترین و مهمترین تکلیف الهی نیکی به پدر و مادر است. میزان الحکمة، ج 10، ص 709. 2. برترین اعمال قال الصادق(ع) :" افضل الاعمال الصلاة لوقتها، و بر الوالدین و الجهاد فی سبیل الله." امام صادق(ع) فرمود:برترین کارها عبارتست از: 1 - نماز در وقت 2 - نیکی به پدر و مادر 3 - جهاد در راه خدا. بحار الانوار، ج 74، ص 85. 3. انس با پدر و مادر فقال رسول الله(ص) : "فقر مع والدیک فوالذی نفسی بیده لانسهما بک یوما و لیلة خیر من جهاد سنة." مردی خدمت پیامبر اکرم(ص) آمد و گفت:پدر و مادر پیری دارم که به خاطر انس با من مایل نیستند به جهاد بروم، رسول خدا(ص) فرمود:پیش پدر و مادرت بمان، قسم به آنکه جانم در دست اوست انس یکروز آنان با تو از جهاد یکسال بهتر است. (البته در صورتی که جهاد واجب عینی نباشد) بحار الانوار، ج 74، ص 52. 4. محبوبترین کارها عن ابن مسعود قال: سئلت رسول الله(ص) :"ای الاعمال احب الی الله عز و جل؟ قال:الصلاة لوقتها، قلت ثم ای شی ء؟قال: بر الوالدین، قلت: ثم ای شی ء؟ قال: الجهاد فی سبیل الله." ابن مسعود می گوید: از پیامبر گرامی(ص) سؤال کردم محبوبترین کار پیش خدا کدام است؟فرمود: نماز در وقت،گفتم: بعد از آن چه چیز؟فرمود: نیکی به پدر و مادر،گفتم: بعد از آن چه چیز،فرمود: جهاد در راه خدا. بحار الانوار، ج 74، ص 70. 5. نگاه به پدر و مادر قال رسول الله(ص) : "ما ولد بار نظر الی ابویه برحمة الا کان له بکل نظرة حجة مبرورة.فقالوا: یا رسول الله و ان نظر فی کل یوم مائة نظرة؟قال: نعم، الله اکبر و اطیب." پیامبر خدا(ص) فرمود:هر فرزند نیکو کاری که با مهربانی به پدر و مادرش نگاه کند در مقابل هر نگاه، ثواب یک حج کامل مقبول به او داده می شود، سؤال کردند، حتی اگر روزی صد مرتبه به آنها نگاه کند؟فرمود: آری خداوند بزرگتر و پاکتر است. بحار الانوار، ج 74، ص 73. 6. عظمت پدر و مادر عن ابی الحسن الرضا(ع) قال: "ان الله عز و جل امر بثلاثة مقرون بها ثلاثة اخری: امر بالصلاة و الزکاة، فمن صلی و لم یزک لم تقبل منه صلاته و امر بالشکر له و للوالدین، فمن لم یشکر والدیه لم یشکر الله، و امر باتقاء الله و صلة الرحم، فمن لم یصل رحمه لم یتق الله عز و جل." امام رضا(ع) فرمود:خداوند متعال فرمان داده سه چیز همراه سه چیز دیگر انجام گیرد: 1.به نماز همراه زکات فرمان داده است، پس کسی که نماز بخواند و زکات نپردازد نمازش نیز پذیرفته نمی شود. 2.به سپاسگزاری از خودش و پدر و مادر فرمان داده است، پس کسی که از پدر و مادرش سپاسگزاری نکند، خدا را شکر نکرده است. 3.به تقوای الهی فرمان داده و به صله رحم، پس کسی که صله رحم انجام ندهد تقوای الهی را هم بجا نیاورده است. بحار الانوار، جلد 74، ص 77. 7. احترام پدر و مادر قال الصادق(ع) : "بر الوالدین من حسن معرفة العبد بالله اذ لا عبادة اسرع بلوغا بصاحبها الی رضی الله من حرمة الوالدین المسلمین لوجه الله تعالی." امام صادق(ع) فرمود:نیکی به پدر و مادر نشانه شناخت شایسته بنده خداست. زیرا هیچ عبادتی زودتر از رعایت حرمت پدر و مادر مسلمان به خاطر خدا انسان را به رضایت خدا نمی رساند. بحار الانوار، ج 74، ص 77. 8. اطاعت از والدین قال رسول الله(ص) : "من اصبح مطیعا لله فی الوالدین اصبح له بابان مفتوحان من الجنة و ان کان واحدا فواحدا." پیامبر خدا(ص) فرمود: کسی که دستور الهی را در مورد پدر و مادر اطاعت کند، دو درب از بهشت برویش باز خواهد شد، اگر فرمان خدا را در مورد یکی از آنها انجام دهد یک درب گشوده می شود. کنز العمال، ج 16، ص 467. 9. ارزش اطاعت از پدر و مادر قال رسول الله(ص) : "العبد المطیع لوالدیه و لربه فی اعلی علیین." پیامبر اکرم(ص) فرمود:بنده ای که مطیع پدر و مادر و پروردگارش باشد، روز قیامت در بالاترین جایگاه است. کنز العمال، ج 16، ص 467. 10. پرداخت بدهی والدین عن رسول الله(ص) : "من حج عن والدیه او قضی عنهما مغرما بعثه الله یوم القیامة مع الابرار." رسول خدا(ص) فرمود:کسی که به نیت پدر و مادرش حج انجام دهد یا بدهکاری آنها را بپردازد خداوند او را در روز قیامت با نیکان بر می انگیزد. کنز العمال، ج 16، ص 468. 11. خشنودی پدر و مادر قال رسول الله(ص) : "من ارضی والدیه فقد ارضی الله و من اسخط والدیه فقد اسخط الله." پیامبر اکرم(ص) فرمود: آنکه پدر و مادرش را خشنود کند، خدا را خشنود کرده و کسی که پدر و مادر خود را به خشم آورد، خدا را به خشم آورده است. کنز العمال، ج 16، ص 470. 12. عاقبت نیکی به پدر و مادر عن الصادق(ع) قال: "بینا موسی بن عمران یناجی ربه عز و جل اذ رای رجلا تحت عرش الله عز و جل فقال: یا رب من هذا الذی قد اظله عرشک؟فقال: هذا کان بارا بوالدیه، و لم یمش بالنمیمة." امام صادق(ع) فرمود:هنگامی که حضرت موسی(ع) مشغول مناجات با پروردگارش بود، مردی را دید که در زیر سایه عرش الهی در ناز و نعمت است، عرض کرد: خدایا این کیست که عرش تو بر او سایه افکنده است؟ خداوند متعال فرمود: او نسبت به پدر و مادرش نیکوکار بود و هرگز سخن چینی نمی کرد. بحار الانوار، ج 74، ص 65. 13. سفر برای نیکی به پدر و مادر قال رسول الله(ص) : "سر سنتین بر والدیک، سر سنة صل رحمک." پیامبر خدا(ص) فرمود: دو سال راه برو به پدر و مادرت نیکی کن، یکسال راه برو و صله رحم انجام بده، (یعنی اگر پدر و مادرت در فاصله دوری هستند که دو سال باید راه بروی تا به آنها برسی و نیکی کنی ارزش دارد) بحار الانوار، ج 74، ص 83. 14. پدر و مادر و افزایش عمر و روزی قال رسول الله(ص) : "من احب ان یمد له فی عمره و ان یزاد فی رزقه فلیبر والدیه و لیصل رحمه." پیامبر خدا(ص) فرمود:کسی که دوست دارد عمرش طولانی و روزیش زیاد شود، نسبت به پدر و مادرش نیکی کند و صله رحم بجای آورد. کنز العمال، ج 16، ص 475. 15. آثار نیکی به پدر و مادر عن حنان بن سدیر قال: کنا عند ابی عبد الله(ع) و فینا میسر فذکروا صلة القرابة فقال ابو عبد الله(ع) :" یا میسر قد حضر اجلک غیر مرة و لا مرتین، کل ذلک یؤخر الله اجلک، لصلتک قرابتک، و ان کنت ترید ان یزاد فی عمرک فبر شیخیک یعنی ابویک." حنان بن سدیر می گوید: در حضور امام صادق(ع) بودیم که میسر هم در میان ما بود، از رابطه خویشاوندی سخن به میان آمد، امام صادق(ع) فرمود:ای میسر چند بار اجل و مرگ تو فرا رسیده و هر بار خداوند آن را به خاطر صله رحم با خویشاوندانت تاخیر انداخته است، اگر می خواهی خداوند عمر تو را زیاد کند به پدر و مادرت نیکی کن. بحار الانوار، ج 74، ص 84. 16. اول نیکی به مادر عن ابی عبد الله(ع) قال:جاء رجل الی النبی(ص) فقال:یا رسول الله من ابر؟قال(ص): امک،قال: ثم من؟قال(ص): امک،قال: ثم من؟قال(ص): امک،قال: ثم من؟قال(ص): اباک. امام صادق(ع) فرمود:مردی خدمت پیامبر(ص) آمد و گفت: ای رسول خدا به چه کسی نیکی کنم؟ فرمود: به مادرت، عرض کرد، بعد از او به چه کسی؟ فرمود: به مادرت، گفت: سپس به چه کسی؟ فرمود: به مادرت، سؤال کرد: سپس به چه کسی؟ فرمود: به پدرت بحار الانوار، ج 74، ص 49. 17. نتیجه نیکی به پدر و مادر عن رسول الله(ص) قال: بروا اباءکم یبرکم ابناءکم، عفوا عن نساء الناس تعف نسائکم. رسول خدا(ص) فرمود:به پدرانتان نیکی کنید تا فرزندانتان به شما نیکی کنند، از زنان مردم چشم پوشی کنید تا دیگران نسبت به زنهای شما چشم پوشی کنند. کنز العمال، ج 16، ص 466. 18. حق پدر عن ابی الحسن موسی(ع) قال: سال رجل رسول الله(ص): ما حق الوالد علی ولده؟ قال (ص) :" لا یسمیه باسمه، و لا یمشی بین یدیه، و لا یجلس قبله و لا یستسب له." از امام کاظم(ع) نقل شده که فرمود:مردی از پیامبر خدا(ص) سؤال کرد: حق پدر بر فرزند چیست؟ حضرت فرمود: 1 - او را با نام صدا نکند 2 - در راه رفتن از او جلو نیفتند. 3 - قبل از او ننشیند. 4 - کاری انجام ندهد که مردم پدرش را فحش بدهند. بحار الانوار، ج 74، ص 45. 19. عبادت در نگاه قال رسول الله(ص): "نظر الولد الی والدیه حبا لهما عبادة." رسول خدا(ص) فرمود:نگاه محبت آمیز فرزند به پدر و مادرش عبادت است. بحار الانوار، ج 74، ص 80. 20. رفتار با والدین عن ابی ولاد الحناط قال: سالت ابا عبد الله(ع) عن قول الله: "و بالوالدین احسانا " فقال: " الاحسان ان تحسن صحبتهما و لا تکلفهما ان یسالاک شیئا هما یحتاجان الیه." ابی ولاد می گوید: معنای آیه «و بالوالدین احسانا» را از امام صادق(ع) پرسیدم، فرمود:احسان به پدر و مادر اینست که رفتارت را با آنها نیکو کنی و مجبورشان نکنی تا چیزی که نیاز دارند از تو بخواهند. «یعنی قبل از درخواست آنان » نیازشان را برطرف کنی» بحار الانوار، ج 74، ص 79. 21. وظیفه در برابر والدین قال ابو عبد الله(ع) : " لا تملا عینیک من النظر الیهما الا برحمة و رقة، و لا ترفع صوتک فوق اصواتهما، و لا یدیک فوق ایدیهما و لا تتقدم قدامهما." امام صادق(ع) فرمود: چشمهایت را جز از روی دلسوزی و مهربانی با پدر و مادر خیره مکن و صدایت را بلندتر از صدای آنها نکن دستهایت را بالای دستهای آنها مبر، و جلوتر از آنان راه مرو. بحار الانوار، ج 74، ص 79. 22. نیابت از پدر و مادر قال ابو عبد الله(ع) : "ما یمنع الرجل منکم ان یبر والدیه حیین او میتین، یصلی عنهما و یتصدق عنهما و یحج عنهما و له مثل ذلک، فیزیده الله(عز و جل) ببره و صلاته خیراً کثیراً." امام صادق(ع) فرمود:چه چیز مانع شخص می شود وقتی که پدر و مادرش زنده یا مرده اند به آنها نیکی کند، باین صورت که به نیت آنها نماز بخواند، صدقه بدهد، حج بجا بیاورد و روزه بگیرد، زیرا اگر چنین کند ثواب آنها به پدر و مادر می رسد و به خود شخص هم همانقدر ثواب داده می شود، به علاوه خداوند متعال به واسطه کارهای نیک و نماز او خیر زیادی به او عطا می کند. بحار الانوار، ج 74، ص 46. 23. نیکی به والدین بد عن ابی جعفر(ع) قال: "ثلاث لم یجعل الله (عز و جل) لاحد فیهن رخصة اداء الامانة الی البر و الفاجر و الوفاء بالعهد للبر و الفاجر و بر الوالدین برین کانا او فاجرین." امام باقر(ع) فرمود:در سه چیز خداوند متعال به احدی اجازه ترک آنها را نداده است: 1 - ادای امانت به مرد نیکوکار و فاسق. 2 - وفای به عهد و پیمان نسبت به نیکوکار و فاسق. 3 - نیکی به پدر و مادر، نیکو کار باشند یا فاسق و لا ابالی. بحار الانوار، ج 74، ص 56. 24. برخورد با پدر و مادر مشرک فیما کتب الرضا(ع) للمامون: "بر الوالدین واجب، و ان کانا مشرکین و لا طاعة لهما فی معصیة الخالق." در نوشته حضرت رضا(ع) به مامون آمده که:نیکی به پدر و مادر واجب و لازم است اگرچه مشرک و کافر باشند، ولی در معصیت خدا نباید اطاعتشان کرد. بحار الانوار، ج 74، ص 72. 25. زیارت قبر والدین عن رسول الله(ص) قال: "من زار قبر والدیه او احدهما فی کل جمعة مرة غفر الله له و کتب برا." رسول خدا(ص) فرمود:کسی که قبر پدر و مادر یا یکی از آن دو را در هر جمعه یکبار زیارت کند خداوند او را می بخشد و او را نیکوکار می نویسد. کنز العمال، ج 16، ص 468. 26. بهشت و نیکی به والدین عن ابی الحسن(ع) قال: قال رسول الله(ص) : "کن بارا و اقتصر علی الجنة و ان کنت عاقا فاقتصر علی النار." از امام رضا(ع) نقل شده که فرمود:رسول خدا(ص) فرمود:نسبت به پدر و مادر نیکوکار باش تا پاداش تو بهشت باشد ولی اگر عاق آنها شوی جهنمی خواهی بود. اصول کافی، ج 2، ص 348. 27. نگاه تیز به پدر و مادر عن ابی عبد الله(ع) قال:"لو علم الله شیئا ادنی من اف لنهی عنه، و هو من ادنی العقوق و من العقوق ان ینظر الرجل الی والدیه فیحد النظر الیهما." امام صادق(ع) فرمود: اگر خداوند چیزی کمتر از اف (اوه) گفتن سراغ داشت از آن نهی می کرد: و اف گفتن از کمترین مراتب عاق شدن است. نوعی از عاق شدن اینست که انسان به پدر و مادرش تیز نگاه کند. خیره شود اصول کافی، ج 4، ص 50. 28. نگاه خشم آلود به پدر و مادر عن ابی عبد الله(ع) قال :"من نظر الی ابویه نظر ماقت، و هما ظالمان له، لم یقبل الله له صلاة." امام صادق(ع) فرمود:کسی که از روی نفرت به پدر و مادرش که باو ستم کرده اند نگاه کند، نمازش در درگاه الهی پذیرفته نمی شود. اصول کافی، ج 4، ص 50. 29. غمگین کردن پدر و مادر قال امیرالمؤمنین(ع) :" من احزن والدیه فقد عقهما." امیرالمؤمنین(ع) فرمود:کسی که پدر و مادر خویش را غمگین سازد عاق والدین شده است. (حق آنها را رعایت نکرده است) بحار الانوار، ج 74، ص 64. 30. نتیجه بی ادبی به والدین عن ابی جعفر(ع) قال: "ان ابی نظر الی رجل و معه ابنه یمشی و الابن متکی ء علی ذراع الاب، قال:فما کلمه ابی مقتا له حتی فارق الدنیا." امام صادق(ع) فرمود:پدرم مردی را دید که پسرش همراهش راه می رفت و به بازوی پدر تکیه کرده بود، (وقتی این جریان را دید) تا زنده بود از روی ناراحتی و خشم با او صحبت نکرد. بحار الانوار، ج 74، ص 64. 31. درگیری با پدر قال ابو عبد الله(ع) : " ثلاثة من عازهم ذل:الوالد و السلطان و الغریم." امام صادق(ع) فرمود:هر کس با این سه نفر کشمکش کند خوار می گردد:پدر، سلطان حق و شخص بدهکار. بحار الانوار، ج 74، ص 71. 32. محرومیت عاق والدین قال رسول الله(ص) : " ایاکم و عقوق الوالدین، فان ریح الجنة توجد من مسیرة الف عام و لا یجدها عاق و لا قاطع رحم." پیامبر خدا(ص) فرمود: از عاق والدین شدن بپرهیزید، زیرا با اینکه بوی بهشت از مسافت هزار سال به مشام می رسد، عاق والدین و کسی که قطع رحم کند آن بو را احساس نخواهد کرد. (یعنی بیش از هزار سال از بهشت فاصله دارد) بحار الانوار، ج 74، ص 62. 33. بدبختی عاق والدین عن الصادق(ع) قال: "لا یدخل الجنة العاق لوالدیه و المدمن الخمر و المنان بالفعال للخیر اذا عمله." امام صادق(ع) فرمود: عاق والدین و شرابخوار و انسان خیر منت گذار وارد بهشت نمی شوند. بحار الانوار، ج 74، ص 74. 34. عاقبت عاق والدین قال رسول الله(ص): "اربعة لا ینظر الله الیهم یوم القیامة، عاق و منان و مکذب بالقدر و مدمن خمر." رسول خدا(ص) فرمود:در قیامت خدا به چهار گروه نظر رحمت نخواهد کرد: 1 - عاق والدین 2 - منت گذار3 - منکر قضاء و قدر4 - شرابخوار. بحار الانوار، ج 74، ص 71. 35. مجازات عاق والدین قال رسول الله(ص) : "ثلاثة من الذنوب تعجل عقوبتها و لا تؤخر الی الاخرة: عقوق الوالدین، و البغی علی الناس و کفر الاحسان." پیامبر گرامی اسلام(ص) فرمود:کیفر سه گناه به قیامت نمی ماند (یعنی در همین دنیا مجازات می شود) 1 - عاق پدر و مادر2 - ظلم و تجاوز به مردم 3 - ناسپاسی در مقابل احسان و نیکی. بحار الانوار، ج 74، ص 74. 36. عاق والدین عن ابی عبد الله(ع) قال: "الذنوب التی تظلم الهواء عقوق الوالدین." امام صادق(ع) فرمود:از گناهانی که هوا را تیره و تار می کند عاق والدین شدن است. بحار الانوار، ج 74، ص 74. 37. شقاوت عاق والدین قال الصادق(ع) : "عقوق الوالدین من الکبائر لان الله (عز و جل) جعل العاق عصیا شقیا." امام صادق(ع) فرمود:عاق پدر و مادر شدن از گناهان کبیره است، زیرا خداوند متعال عاق والدین را گناهکار شقی شمرده است. بحار الانوار، ج 74، ص 74. 38. هلاکت عاق والدین عن ابی عبد الله(ع) : "ان رسول الله(ص) حضر شابا عند وفاته فقال(ص) له: قل: لا اله الا الله،قال(ع): فاعتقل لسانه مرارا فقال(ص) لامراة عند راسه: هل لهذا ام؟ قالت: نعم انا امه،قال(ص): افساخطة انت علیه؟ قالت: نعم ما کلمته منذ ست حجج،قال(ص) لها: ارضی عنه،قالت: رضی الله عنه برضاک یا رسول الله فقال له رسول الله(ص): قال: لا اله الا الله قال(ع): فقالها... ثم طفی..." امام صادق(ع) فرمود: هنگام مرگ جوانی، پیامبر اکرم(ص) کنار بستر او حضور یافتند و به جوان فرمودند: بگو لا اله الا الله، فرمود: زبانش بند آمد، چندبار تکرار کرد ولی زبان او بند شد، پیامبر(ص) به زنی که کنار جوان بود فرمود: آیا این جوان مادر دارد؟ زن گفت: بله، من مادر او هستم، فرمود: آیا از او ناراضی هستی؟ زن گفت: بله شش سال است با او صحبت نکرده ام، فرمود: از او راضی شو، زن گفت: یا رسول الله بخاطر رضایت تو خدا از او راضی شود. (من از او راضی شدم) سپس پیامبر(ص) بجوان فرمود: بگو لا اله الا الله، جوان در این هنگام گفت: لا اله الا الله و پس از لحظاتی مرد. بحار الانوار، ج 74، ص 75. 39. اعمال عاق والدین قال رسول الله(ص) : "یقال للعاق اعمل ما شئت فانی لا اغفر لک و یقال للبار اعمل ما شئت فانی ساغفر لک." رسول خدا(ص) فرمود:به عاق والدین از (طرف خدا) گفته می شود: هر کاری می خواهی انجام بده دیگر تو را نمی بخشم و به نیکوکار (نسبت به پدر و مادر) هم گفته می شود: هر چه می خواهی انجام ده تو را می بخشم. بحار الانوار، ج 74، ص 80. 40. نیکی به والدین و آمرزش گناه قال علی بن الحسین(ع) : "جاء رجل الی النبی(ص) فقال: یا رسول الله ما من عمل قبیح الا قد عملته فهل لی توبة؟ فقال له رسول الله(ص) فهل من والدیک احد حی؟ قال: ابی قال: فاذهب فبره. قال: فلما ولی قال رسول الله(ص) لو کانت امه." امام سجاد(ع) فرمود:مردی خدمت رسول خدا(ص) رسید و گفت: ای رسول خدا، من هیچ کار زشتی نمانده که انجام نداده باشم، آیا می توانم توبه کنم؟ رسول خدا(ص) فرمود: آیا هیچ یک از پدر و مادرت زنده هستند؟ گفت: بله، پدرم. حضرت فرمود: برو به او نیکی کن (تا آمرزیده شوی). وقتی او راه افتاد پیامبر(ص) فرمود: کاش مادرش زنده بود. (یعنی اگر او زنده بود و به او نیکی می کرد، زودتر آمرزیده می شد) بحار الانوار، ج 74، ص 82.