علت قاعدگی نامنظم در دختران نوجوان چیست؟
علت قاعدگی نامنظم بودن در دختران نوجوان در اغلب موارد به عنوان بخشی از تغییرات بدن در این دوران امری طبیعی بوده و با افزایش سن برطرف می شود.
قاعدگی یک نقطه عطف در زندگی و رشد جسمی دختران نوجوان محسوب می شود. سن شروع قاعدگی به طور میانگین بین ۱۲ سال تا ۱۳ است. اما با این حال عوامل محیطی مختلف از جمله شرایط اقتصادی، تغذیه و دسترسی به مراقبت های بهداشتی و پیشگیرانه، می توانند بر سن بلوغ تأثیر بگذارند. پریودهای نامنظم در دختران نوجوانی که به تازگی به سن بلوغ رسیده اند در اغلب موارد طبیعی بوده و معمولا پس از گذشت چند سال به تدریج منظم می شود. به طور کلی والدین باید در مورد انتظارات اولین قاعدگی و مدت زمان طبیعی چرخه قاعدگی به دختران نوجوان خود آموزش دهند. شناسایی الگوهای غیر عادی قاعدگی در دوران بلوغ به نوجوانان کمک می کند که در صورت وجود هر گونه مشکل در چرخه قاعدگی بتوانند هرچه سریع تر آن را شناسایی کرده و برای درمان آن با پزشک مشورت کنند.
دوره های نامنظم قاعدگی چیست؟
چرخه قاعدگی اگر طولانی تر یا کوتاهتر از حد متوسط باشد، نامنظم تلقی می شود. چرخه قاعدگی دختران نوجوان ممکن است به دلیل تأثیرات هورمونی کمی نامنظم باشد. قاعدگی در دوران بلوغ به ویژه از چرخه اول تا چرخه دوم اغلب نامنظم است. اغلب دخترها در اولین قاعدگی خود به مدت ۲ تا ۷ روز خونریزی می کنند.
عدم بلوغ محور هیپوتالاموس – هیپوفیز – تخمدان در طی سالهای اولیه قاعدگی اغلب منجر به عدم تخمک گذاری شده و در نتیجه چرخه ها ممکن است تا حدی طولانی باشند. با این حال، ۹۰٪ از چرخه ها در محدوده ۲۱-۴۵ روز خواهد بود. اگرچه چرخه های کوتاه مدت کمتر از ۲۰ روز و چرخه های طولانی بیشتر از ۴۵ روز نیز ممکن است رخ دهد. تا سال سوم پس از قاعدگی طول چرخه ها مانند بزرگسالان به تدریج منظم می شود.
پریودهای نامنظم با آمنوره (فقدان قاعدگی) متفاوت است. با این حال، عوامل موثر در پریودهای نامنظم می توانند در بروز آمنوره هم نقش داشته باشند. آمنوره در دختران نوجوان دو نوع است:
- اولیه، زمانی که یک دختر در سن ۱۵ سالگی هنوز اولین قاعدگی خود را تجربه نکرده است.
- ثانویه، زمانی که یک دختر پس از شروع قاعدگی، بیش از سه ماه دچار فقدان قاعدگی شود. این وضعیت ممکن است ناشی از عوامل جسمی یا عاطفی باشد.
علل نامنظم بودن قاعدگی در نوجوانان
نامنظم بودن عادت ماهیانه در دختران نوجوان در اغلب موارد به عنوان بخشی از تغییرات بدن در این دوران امری طبیعی بوده و با افزایش سن برطرف می شود.
علل نامنظم بودن قاعدگی در دختران نوجوان، عبارت است از:
- استرس
- اختلالات اشتها
- ورزش های سنگین
- ترشح زیاد آندروژن
- استفاده از مواد مخدر
- مصرف برخی داروها
- مصرف زیاد کربوهیدرات
- کاهش وزن یا افزایش وزن شدید
- کاهش میزان کالری و سوء تغذیه
- بالا یا پایین بودن سطح هورمون تیروئید
خونریزی شدید قاعدگی و خونریزی غیرطبیعی رحم در دختران نوجوان ممکن است به دلیل شرایطی مانند اختلالات انعقاد خون، مشکلات تخمدان و یا تغییرات هورمونی رخ دهد.
به طور کلی هر یک از عوامل بالا می توانند باعث ایجاد آمنوره یا از بین رفتن عادت ماهیانه شوند. بنابراین اگر دختر شما در سن بلوغ دچار بی نظمی در قاعدگی و یا (آمنوره) قطع کامل قاعدگی شده است باید حتما با یک پزشک متخصص زنان مشورت کنید.
عوارض قاعدگی نامنظم در دختران نوجوان
پریودهای نامنظم در یک دختر نوجوان ممکن است خطر ابتلا به مشکلات زیر را افزایش دهد:
کم خونی
بررسی ها نشان می دهد که خانم ها به طور میانگین در هر قاعدگی ۳۰ میلی لیتر خون از دست می دهند. از دست دادن بیش از ۸۰ میلی لیتر خون باعث ابتلا به کم خونی می شود. اگر دختر شما در سن بلوغ قاعدگی سنگینی دارد، به دلیل از دست دادن مقدار زیادی خون خطر ابتلا او به کم خونی وجود دارد. جریان قاعدگی که در هر یک الی ۲ ساعت نیاز به تغییر نوار بهداشتی داشته باشد خونریزی سنگین در نظر گرفته می شود.
ضعف استخوان ها
اغلب اوقات، قاعدگی های نامنظم یا از دست رفته با سطح پایین استروژن بدن مرتبط هستند. استروژن هورمونی است که باعث جذب کلسیم از روده ها شده و روند استخوان سازی را تقویت می کند. در نتیجه قاعدگی نامنظم به مرور زمان به پوکی استخوان (نازک شدن استخوان ها) منجر شده و آنها را در برابر شکستگی آسیب پذیر می کند. بررسی ها شنان می دهد که قاعدگی زودرس باعث افزایش تراکم استخوان شده و قاعدگی دیررس با کاهش تراکم استخوان ها همراه است.
مشکلات باروری
قاعدگی نقش بسیار مهمی در باروری زنان دارد. نامنظم بودن دوره های قاعدگی نشان دهنده آن است که تخمک گذاری به درستی انجام نمی شود. در برخی از دختران نوجوان ممکن است دوره های نامنظم قاعدگی تا سال های باروری ادامه پیدا می کند. در نتیجه باعث مشکلات باروری در آنها شوند.
قاعدگی نامنظم در اغلب دختران نوجوان طبیعی بوده و پس از چند سال به تدریج منظم می شود. اما با این حال این وضعیت می تواند بر کیفیت زندگی تأثیر بگذارد. به همین دلیل مشورت با پزشک برای پیشگیری از عوارض بعدی اهمیت بسیار زیادی دارد.
چه موقع به پزشک مراجعه کنیم؟
در صورت مشاهده موارد زیر با یک متخصص زنان مشورت کنید:
- احتمال بارداری
- وجود لکه بینی بین دو قاعدگی
- رشد موهای زائد در صورت و بدن
- فاصله بیش از ۴۵ روز بین چرخه ها
- رخ دادن دوره ها در کمتر از ۲۰ روز
- طول کشیدن قاعدگی بیشتر از هفت روز
- سابقه شخصی یا خانوادگی اختلالات خونریزی
- همراه بودن قاعدگی با درد و گرفتگی شدید شکم
- نامنظم و غیر قابل پیش بینی شدن چرخه قاعدگی
- آمنوره یا قطع شدن قاعدگی به مدت ۹۰ روز یا سه ماه
- منوراژی یا خونریزی شدید طوری که در طی یک تا دو ساعت بیش از یک پد خیس شود.
اگر یک دختر نوجوان به دلیل برخی شرایط زمینه ای دچار مشکلات قاعدگی شود، تشخیص به موقع می تواند به درمان سریع تر کمک کند.
تشخیص علت قاعدگی نامنظم در دختران نوجوان
دختران جوان ممکن است به دلیل آشنا نبودن با روال طبیعی چرخه قاعدگی والدین خود را در مورد بی نظمی های قاعدگی و یا از دست رفتن قاعدگی خود مطلع نکنند. همچنین آنها در این سن معمولا تمایلی به صحبت در مورد قاعدگی با والدین خود ندارند. این مساله باعث می شود که دختران در سنین بلوغ از غیر طبیعی بودن الگوی خونریزی خود مطلع نباشند. در نهایت قاعدگی های نامنظم و عوارض ناشی از آن سلامت دوران بزرگسالی آنها را در معرض خطر قرار می دهد. در صورت نامنظم بودن قاعدگی پزشک با ارزیابی الگوی چرخه و سابقه سلامتی، نامنظم بودن چرخه های قاعدگی را تشخیص می دهد. اگر نمودار یا تقویم قاعدگی فرزندتان را داشته باشید، تشخیص این امر برای پزشک آسان تر خواهد بود.
پزشک ممکن است برای شناسایی علل نامنظم بودن قاعدگی آزمایش های زیر را تجویز کند:
آزمایش خون: پزشک از طریق آزمایش خون می تواند سطح هورمون های بدن را ارزیابی کند. این آزمایش همچنین می تواند به تشخیص بارداری و عوارض خونریزی های شدید مانند کم خونی کمک کند.
سونوگرافی لگن: تصویربرداری سونوگرافی از ناحیه لگن یکی دیگر از آزمایشات است که پزشک از طریق آن هرگونه ناهنجاری جسمی در اندام های تولید مثل را تشخیص می دهد.
یادداشت کردن روزهای قاعدگی می تواند به تشخیص بی نظمی چرخه قاعدگی کمک کند. به همین علت بهتر است فرزند نوجوان خود را تشویق کنید که روزهای قاعدگی خود را در یک تقویم یادداشت کند.
درمان قاعدگی های نامنظم در نوجوانان
پریودهای نامنظم در دختران نوجوانی که به تازگی به سن بلوغ رسیده اند در اغلب موارد نیاز به درمان ندارد. پزشک معمولا برای رفع این مشکل راهکارهایی مانند تغییر سبک زندگی از جمله رعایت یک رژیم غذایی سالم، ورزش و غیره را توصیه می کند. با این حال، اگر بی نظمی های قاعدگی در کیفیت زندگی تداخل داشته و قابل کنترل نباشد، ممکن است درمان هورمونی، از جمله پروژسترون و داروهای ضد بارداری خوراکی تجویز شود.
در برخی موارد بیماری های زمینه ای مانند اختلال در عملکرد غده تیروئید، دیابت، اختلالات تغذیه ای، کم خونی و آندومتریوز باعث نامنظم شدن چرخه قاعدگی می شوند. این موارد پزشک با تجویز داروهای لازم به تنظیم چرخه قاعدگی کمک می کند.
در بی نظمی های قاعدگی ناشی از ناهنجاری های ساختاری معمولا مداخلات جراحی برای درمان توصیه می شود.
راهکارهایی برای منظم شدن چرخه قاعدگی در نوجوانان
پریودهای نامنظم در دختران نوجوانی که به تازگی به سن بلوغ رسیده اند در اغلب موارد نیاز به درمان ندارد. پزشک معمولا برای رفع این مشکل راهکارهایی مانند تغییر سبک زندگی از جمله رعایت یک رژیم غذایی سالم، ورزش و غیره را توصیه می کند. با این حال، اگر بی نظمی های قاعدگی در کیفیت زندگی تداخل داشته و قابل کنترل نباشد، ممکن است درمان هورمونی، از جمله پروژسترون و داروهای ضد بارداری خوراکی تجویز شود.
در برخی موارد بیماری های زمینه ای مانند اختلال در عملکرد غده تیروئید، دیابت، اختلالات تغذیه ای، کم خونی و آندومتریوز باعث نامنظم شدن چرخه قاعدگی می شوند. این موارد پزشک با تجویز داروهای لازم به تنظیم چرخه قاعدگی کمک می کند.
در بی نظمی های قاعدگی ناشی از ناهنجاری های ساختاری معمولا مداخلات جراحی برای درمان توصیه می شود.
راهکارهایی برای منظم شدن چرخه قاعدگی در نوجوانان
منظم بودن چرخه های قاعدگی نشان دهنده تخمک گذاری در زمان های منظم و در نتیجه سلامت جسمی است. نامنظم بودن این الگو علاوه بر تاثیر بر سلامت جسمی می تواند باعث تداخل در زندگی روزمره شود. اگر نامنظم بودن قاعدگی دختر نوجوان شما ناشی از سبک نادرست زندگی است، او را تشویق کنید تا عادت های سالم جدیدی را در خود ایجاد کند. به عنوان مثال انجام استرس، ورزش های شدید و رژیم های غذایی ناسالم مانند فست فودها، شیرینی جات و چربی ها می توانند باعث عدم تعادل هورمونی بدن و در نتیجه ایجاد بی نظمی در چرخه قاعدگی شوند.
تغییرات زیر می تواند به منظم شدن چرخه قاعدگی کمک کند :
- کنترل استرس
- حفظ وزن سالم
- مصرف کمتر غذاهای چرب
- انجام تمرینات با شدت متوسط
- مصرف کمتر قند و کربوهیدرات
کاهش یا افزایش وزن ناگهانی یکی دیگر از عواملی است که می تواند باعث نامنظم شدن چرخه قاعدگی شود. به همین علت حفظ تناسب اندام با رعایت رژیم غذایی سالم و انجام ورزش های سبک مانند پیاده روی می تواند تا حد زیادی به منظم شدن چرخه قاعدگی در دختران نوجوان کمک کند.
مدیریت استرس
پیش از هر چیز دختران نوجوان باید درک درستی از الگوی قاعدگی خود داشته باشند تا بتوانند قاعدگی طبیعی و غیر طبیعی را از هم تشخیص بدهند. دختران نوجوانی که در مورد قاعدگی و الگوهای زودرس قاعدگی آموزش دیده اند، هنگام شروع قاعدگی اضطراب کمتری تجربه می کنند. والدین باید به دختران نوجوان خود آموزش دهند که یک دختر تقریباً ۲ الی ۳ سال پس از شروع رشد پستان اولین قاعدگی خود را تجربه می کند. دختران نوجوان باید به این درک برسند که قاعدگی یک قسمت طبیعی از رشد است و باید در مورد استفاده از محصولات زنانه و آنچه جریان عادی قاعدگی در نظر گرفته می شود، معلومات کافی داشته باشند. آموزش والدین نقش بسیار مهمی در مهار استرس دختران نوجوانان در هنگام مواجهه با اولین قاعدگی دارد.
همچنین دختران نوجوان خود را به رعایت سبک زندگی سالم ترغیب کرده و اهمیت عادت های خوب را برای آنها توضیح دهید. حتی اگر دختر شما قاعدگی نامنظمی داشته باشد، برخی علائم و نشانه های زودرس به آنها کمک می کند که زمان تقریبی قاعدگی خود را تشخیص دهند. بنابراین از آنها بخواهید که به تغییرات بدنی خود مانند کمر درد، آکنه، سردرد، نفخ شکم، نوسانات خلقی و غیره توجه کنند تا از این طریق بفهمند که به چرخه قاعدگی نزدیک می شوند. این کار باعث می شود دختران نوجوان بتوانند فعالیت های روزمره خود را بر اساس آن برنامه ریزی کنند.
همچنین به دختران نوجوان خود توصیه کنید که همیشه چند عدد نوار بهداشتی در کیف دستی خود حمل کند تا بتوانند دوره های نامنظم و غیر منتظره قاعدگی خود را مدیریت کنند.
