مکر و حیله
مکر و حیله
قال الصادق علیه السلام:
«انْ کانَ العَرْضُ عَلَی اللَّهِ عزَّ وَ جلَّ حَقّاً فَالْمَکرُ لِماذا؟»
اگر می دانید بحقّ و بی تردید در پیشگاه خدا حاضر میشوید،( اگر حقیقتاً در پیشگاه خدای حاضر می شوید) پس چرا مکر می نمائید؟
یکی از کارهای منافقان برای ضربه زدن به اسلام، دست یازیدن به خدعه و نیرنگ بود، آنها با همین ایمان ظاهری در پی نابودی ایمان می شدند، البته آنها غالباً از نیرنگشان بهره ای نمی بردند بلکه تنها استعداد خدادادی خود را که بایستی در مسیر هدایت قرار می گرفت برباد دادند، و مصداق کاملی برای «خسر الدنیا والآخرة» شدند.
«یخادِعُونَ اللَّهَ وَ الَّذِینَ آمَنُوا وَ ما یخْدَعُونَ إِلَّا أَنْفُسَهُمْ وَ ما یشْعُرُونَ»
میخواهند خدا و مؤمنان را فریب دهند ولی بدون اینکه بفهمند فقط خود را فریب میدهند.
خدعه و نیرنگ در مقابل مؤمنان برای رسیدن به مطامع دنیوی و دفع آتش حسد و دیگر بیماری های روانی، از گناهان بزرگ می باشد به حدی که حیله گر از دایره اسلام خارج است.
قال رسول اللَّه صلی الله علیه و آله:
«لَیسَ مِنّا مَنْ غَشَّ مُسْلِماً وَلَیسَ مِنّا مَنْ خانَ مُسْلِماً»
کسی که با مسلمانی غشّ کند از ما نیست، کسی که به مسلمانی خیانت نماید از ما نمی باشد.
روایت ذیل نیز در این باره است.
«لَیسَ مِنّا مَنْ ماکرَ مُسْلِماً»
کسی که با مسلمانی مکر ورزد مسلمان نمی باشد.
حضرت امیر علیه السلام خدعه گر را لئیم شمرده است.
«ایاک وَالْخَدیعَةَ فانَّ الْخَدیعَةَ مِنْ خُلُقِ اللَّئیمِ»
از مکر و فریب بپرهیز که از خوی و عادت ناکسان است.
تبعات مکر
مکر و حیله هم اثر دنیوی دارد و هم اخروی، و مکر کننده هم در دنیا و هم در قیامت، طعم تلخ و متعفن مکر خود را خواهد چشید و عاقبت سوء خدعه اش از باب مثل معروف: قال علی علیه السلام:
«مَنْ حَفَرَ لِاخیهِ بِئْراً اوْقَعَهُ اللَّهُ فیهِ»
کسی که برای برادرش چاهی کند خداوند او را در آن گرفتار میکند.
دامن وی را خواهد گرفت.
آن حضرت نیز فرموده اند:
«مَنْ مَکرَ بِالنّاسِ رَدَّ اللَّهُ سُبْحانَهُ مَکرَهُ فی عُنُقِهِ»
هرکس با مردم حیله کند، خدای سبحان حیله اش را به خودش بازمیگرداند.
به دو نمونه از اثرات دنیوی مکر توجه کنید:
گویند:
مهمانی ناشناس بر منزلی وارد شد، صاحب منزل، در حین انجام شرایط مهمانداری و مهمان نوازی، دریافت که مهمانش متمکن و ثروتمند است، طمع وی تحریک شد و از او خواست اماناتش را به همسرش بسپرد و خواب راحت نماید، مهمان که از طرفی حسن ظاهر آنها را دید و از سوی دیگر نمی خواست با پاسخ منفی حرمت شکنی کند، اطاعت کرد و کیسه های زرش را به آنان سپرد و خودش وضوء گرفت و آماده رفتن به بسترخوابی شد که برایش مهیا کرده بودند. در این اثناء صدای مجادله میزبان و زنش توجه او را جلب کرد. او که نگران اموالش بود گوش هایش را تیز کرد تا چیزی از مذاکرات آنها عایدش شود. بلی صاحب خانه تصمیم گرفته بود مهمانش را به قتل برساند و پولها را صرف عروسی فرزند خود کند. وی از ترس میزبان، شب به بام خانه گریخت، نیمه های شب دید کسی وارد منزل شد، چیزی نگذشت که مرد و زن صاحب خانه داخل مهمانخانه شدند و سپس کشان کشان چیزی را به چاه انداختند، صبحدم مهمان از خانه بیرون شد و جریان را به مأموران گزارش کرد و با چند مأمور برای پس گرفتن اموالش به خانه میزبان بازگشت، وقتی صاحب خانه وی را پشت در با مأموران دید، به همسرش گفت: کیسه های ذر را بیاور که مهمان ما دیشب از جنیان بوده و اکنون زنده شده است. مأموران وی را دستگیر کردند و در جستجوی چاه شدند، چون جسد را از چاه بالا آوردند، مرد و زن دریافتند، دیشب فرزند خود را که در بستر مهمان آرمیده بود، کشته اند!
عاقبت مکر
جایگاه مکار در آخرت نیز آتش است.
قال رسول اللَّه صلی الله علیه و آله:
«مَنْ کانَ مُسْلِماً فَلا یمْکرْ وَلا یخْدَعْ، فَانّی سَمِعْتُ جَبْرَئیلَ یقوُلُ: انَّ الْمَکرَ والْخَدیعَةَ فِی النّارِ»
آن کس که مسلمان است، مکر نورزد و خدعه نکند، من از جبرائیل علیه السلام شنیدم که: همانا مکر و خدعه در آتش است.
از آنجا که مکر و خدعه لازمه اش هوش و ذکاوت است، و انسان های ابله و سفیه غالباً قادر به مکر و خدعه نیستند، برای برخی از شیعیان حضرت امیر علیه السلام که فرق مکر و درایت را درک نمی کردند این سؤال پیش می آمد که معاویه فردی هوشمند و زرنگ است، و هوش و درایت او موجب موفقیت او شده است. حضرت امیر علیه السلام در پاسخ این ابهامات می فرمایند:
«لَوْ لاانَّ الْمَکرَ وَالْخَدیعَةَ فی النّارِ لَکنْتُ امْکرَ النّاسِ»
اگر مکر و خدعه در آتش نبود من مکارترین انسانها بودم.
و در جای دیگر نیز فرموده اند:
«لَوْ لاانّی سَمِعْتُ رسولُ اللَّه صلی الله علیه و آله یقُولُ: انَّ الْمَکرَ وَالْخَدیعَةَ وَالخِیانَةَ فی النّارِ لَکنْتُ امْکرَ العَرَبِ»
اگر از رسول خدا صلی الله علیه و آله نمی شنیدم که مکر و خدعه و خیانت در آتش است. من مکارترین عرب بودم.
